Renske Visscher

Een Brainport zonder brains, dat kan niet. En knappe denkers en makers stellen steeds hogere eisen aan hun leefomgeving. In een serie interviews verkent Landschapslaboratorium Hightech Highgreen hoe bedrijven en overheden denken over (samen) investeren in landschap, om daarmee het vestigingsklimaat te verbeteren aan de Groene Corridor. Renske Visscher, directeur IVN regio Zuid, ziet een groeiend animo voor natuur bij bedrijven, bekijkt landschap vanuit gezondheid, en houdt van concrete projecten zoals tiny business forests.

Het Instituut Voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN) richt zich met 25 duizend vrijwilligers en 170 lokale afdelingen in Nederland op de relatie tussen mens en natuur. Dat kan gaan over educatie en participatie, maar ook het communiceren en aanjagen van initiatieven. Visscher organiseert de betrokkenheid van IVN in Brabant en Limburg, bijvoorbeeld in de Nationale Parken en Landschap van Allure. Daarnaast is zij portefeuillehouder Natuur & Gezondheid in de landelijke organisatie van IVN. Er zijn nog drie andere kernthema’s: Natuur & Kind, Natuur & Buurt, en Natuur & Recreatie. “De groeiende betrokkenheid van bedrijven valt een beetje onder Buurt, maar zou best een vijfde pijler kunnen zijn.”

“IVN stelt zich regelmatig de gewetensvraag, wanneer een bijdrage greenwashing is. Die grens is lastig en bekijken we per geval. Verbindt een bedrijf zich bijvoorbeeld aan een project voor het opruimen van een oever, dan trekken ze óf zelf ook de laarzen aan, óf ze doen niet mee.”

Natuur & bedrijven

Visscher ziet een sterke toename van bedrijven die zich melden voor samenwerking in natuurprojecten. Zij volgen de honger naar natuur, die hun medewerkers hebben en die sinds de pandemie sterk is gegroeid. “Zo zijn we met ASML een samenwerking gestart met  Project Landing, waarin expats aan de hand van landschap en verhalen de regio beter leren kennen en er zo beter kunnen wortelen.” Farmatech bedrijf MSD in Oss realiseert een educatief voedselbos- waar ouderen en kinderen samen aan de slag gaan, als onderdeel van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Centerparcs investeert in steeds meer natuurbeleving op eigen terrein, als onderdeel van hun verdienmodel – klanten en medewerkers willen dit ook graag. Aannemer Heijmans bouwt natuur inclusief en investeert landelijk in opschaling van die manier van werken voor iedereen. Ook voor mineraalwaterbedrijf Spadel is natuurbeheer rond de bronnen een logisch onderdeel van de bedrijfsvoering, en het tegengaan van rondslingerende plastic flesjes in de natuur een specifieke uitdaging. “Een gevolg van het toenemende contact tussen IVN en bedrijven is dat de partijen elkaar beter gaan begrijpen, en dat de natuurorganisatie zelf ook bedrijfsmatiger is gaan werken.”

Gezondheid

Visscher kwam zelf uit de zorgsector, voordat ze bij IVN aan de slag ging. Dat kleurt haar blik op natuur, en ze merkt dat bedrijven en de Arbo zich ook steeds vaker met deze combinatie bezighouden. Er is een brede wetenschappelijke basis voor de relatie tussen landschap en gezondheid, zie bijvoorbeeld het werk van Agnes van den Berg en Jolanda Maas. Een groene werkomgeving bevordert bovendien concentratie en inspiratie, en verkleint de kans op burn-out. Ziekteverzuim zal niet snel een directe reden zijn voor meebetalen door bedrijven en verzekeraars aan landschap, maar de combinatie met andere aspecten van welzijn maakt het overtuigend. Nederland investeert jaarlijks 100 miljard in zorg, en natuur minder dan 1% daarvan. We kunnen die investeringen beter koppelen. De landelijke organisatie van IVN verkent partnerschappen met bedrijventerreinen, met als doel zowel biodiversiteit- als gezondheidswinst te boeken. Er is een relatie met armoede, want juist de armste mensen hebben de grootste afstand tot groen en dus tot gezondheid. Zorginstellingen zijn ook kansrijke partners, die in hun omgeving relaties kunnen opbouwen voor ‘ommetjes’ en lokaal ambassadeurschap.

Maak landschap concreet

Voor gebieden als de Groene Corridor zijn behapbare concrete projecten relevant om bedrijven aan te haken. Deze zijn op korte termijn haalbaar en raken niet verstrikt in langdurige en abstracte beleidstrajecten. Het idee van brede welvaart is een kans om veel meer te halen uit de circa 20 duizend hectare bedrijventerrein in Brabant. Groene bedrijvenparken combineren economie met biodiversiteit, welzijn, sociale cohesie en klimaatmaatregelen. Landschap is dan geen kostenpost, maar een investering met ongekend rendement. Er is een groeiende aandacht voor het realiseren van tiny business forests, op bestaande en nieuwe bedrijventerreinen. Ook moestuinen zijn een hot item, want medewerkers willen dit graag en staan soms jaren op wachtlijsten voor een moestuin elders. Hoe mooi is het dan, als een bedrijf dit kan regelen, al dan niet geholpen door de gemeenten die bijvoorbeeld parkeernormen herziet en ruimte vrijmaakt. Een ander mooi voorbeeld vindt Visscher de aanleg van 250 groene schoolpleinen. Daarin is 3,5 miljoen subsidie geïnvesteerd door provincie, waterschappen, JonglerenEten en het Prins Bernhard Cultuurfonds. In een recordtempo zijn 30% van alle schoolpleinen in Brabant vergroend, maar het leverde ook bijna 10 miljoen extra investeringen op. Deze vergroening is daarmee niet alleen fijn voor de kinderen, maar ook voor de economie in Brabant.  De succesfactor is dat dit project in de aanjaagfase een investering in procesgeld vroeg, maar dat daarna de subsidie naar de scholen zelf ging. “We moeten inzetten op subsidies die dit soort concrete initiatieven mogelijk maken, met een scherpe en kleine rol voor onderzoek en aanjagen. Zoek op bedrijventerreinen naar crossovers met onverwachte partners: vrijwilligersorganisaties als IVN en frisse startups die iets met hun omgeving willen doen.”

Op 17 mei 2021 organiseert IVN in de ochtend een informatiebijeenkomst over een Groeifondsaanvraag voor gemeenten en bedrijven die samen een grijze bedrijventerreinen om willen toveren in groene, gezonde, economische hotspots.